Utrata przez Polskę niepodległości w 1795 r. jednych strąciła w nicość, innych natchnęła do walki. W ciągu XIX w., kolejne pokolenia Polaków próbowały wybić się na niezawisłość. I chociaż do wolności często prowadziły różne drogi, ostatecznie Polska odrodziła się jako państwo. Zadaniem edukacji historycznej jest ukazanie wysiłku kolejnych pokoleń Polaków walczących z rusyfikacją i germanizacją oraz budowanie poczucia dumy z ostatecznego zwycięstwa. Powstanie Kościuszkowskie, działalność Agencji Barssa oraz utworzenie Legionów Polskich u boku Napoleona pokazują determinację polskich środowisk patriotycznych w dążeniach niepodległościowych.

Temat: Polacy walczą o niepodległość u boku Napoleona

Klasa:

• VI SP

Czas trwania:

• 1 godzina lekcyjna

Cele główne lekcji:

• Poznanie wpływu rewolucyjnej Francji na losy Europy i ziem polskich.
• Przedstawienie idei legionowej jako formy walki o niepodległość.

Cele operacyjne

Uczeń pamięta:

• daty i wydarzenia: 1789 – wybuch rewolucji francuskiej, 1797 – powstanie legionów polskich we Włoszech
• postacie: Ludwik XVI – król Francji, Napoleon Bonaparte – generał czasów rewolucji francuskiej, cesarz Francuzów, gen. Jan Henryk Dąbrowski – dowódca legionów, Józef Wybicki – autor tekstu Pieśni Legionów Polskich
• pojęcia: rewolucja, monarchia, republika, terror, legion wojska
• główne przyczyny i skutki rewolucji francuskiej
• okoliczności powstania legionów polskich we Włoszech

Uczeń rozumie:

• podstawowe pojęcia używane podczas zajęć
• podstawowe przyczyny wybuchu rewolucji
• jak zmieniła się Francja w wyniku rewolucji
• jak doszło do powstania legionów polskich we Włoszech

Uczeń potrafi:

• wymienić przynajmniej dwie przyczyny wybuchu rewolucji francuskiej
• wyjaśnić skutki rewolucji
• wyjaśnić czym różni się monarchia od republiki
• wskazać Francję na mapie Europy
• wskazać Lombardię (północna Italia) na mapie Europy
• opowiedzieć jak doszło do powstania legionów polskich we Włoszech
• wytłumaczyć na co liczyli Polacy tworząc legiony
• ocenić postawę Francji i Napoleona wobec sprawy polskiej pod koniec XVIII w.
• określić rodzaje źródeł historycznych użytych na lekcji
• wykorzystywać informacje pochodzące z różnych źródeł

Metody:

• praca z tekstem z podręcznika, praca z mapą ścienną, elementy dyskusji, pogadanka

Formy:

• praca indywidualna

Pomoce dydaktyczne:

• Podręcznik do historii: G. Wojciechowski, Wczoraj i dziś. Podręcznik do historii i społeczeństwa dla klasy szóstej szkoły podstawowej, wyd. Nowa Era, Warszawa 2014; Mapa ścienna: Europa w latach 1792-1815.

Wprowadzenie

• Przedstaw uczniom w sposób przystępny główne cele lekcji. Posiłkując się infografiką z podręcznika przypomnij uczniom, jakie wydarzenia doprowadziły do utraty przez Rzeczpospolitą niepodległości (s. 4-5).

Rozwinięcie:

• Poproś uczniów by na podstawie tekstu z podręcznika (s. 10) przedstawili główne przyczyny i skutki rewolucji francuskiej. Niech uczniowie zaproponują zapis notatki w formie tabeli:

Przybliż uczniom postać najmłodszego generała rewolucji francuskiej – Napoleona Bonaparte. Krótko scharakteryzuj sytuację ziem polskich oraz dążność Polaków do wyzwolenia ojczyzny. Wspólnie z uczniami, posiłkując się tekstem z podręcznika (s. 11) wskaż na wspólnotę interesów rewolucyjnej Francji oraz Polski w walce z Austriakami w północnej Italii.

Ćwiczenie. (praca indywidualna):

• Postaw przed uczniami zadania:
• Kiedy i gdzie powstały legiony polskie?
• Na co liczyli Polacy tworząc legiony?
• Jak oceniasz postawę Francji i Napoleona wobec dążeń Polaków?
• prezentacja wyników pracy;
• podsumowanie, dyskusja: dlaczego nie spełniły się nadzieje Polaków pokładane w Napoleonie?

Zakończenie:

• Niech uczniowie wykorzystując infografikę z podręcznika (s. 12-13), odpowiedzą do jakich wydarzeń nawiązuje Pieśń Legionów Polskich.

Polecenia do lekcji:

• Co wydarzyło się w roku 1789?
• Kiedy powstały legiony polskie we Włoszech?
• Jaką rolę w czasie rewolucji francuskiej odegrał Napoleon Bonaparte?
• Kto został dowódcą legionów polskich we Włoszech?
• Jakie były podstawowe przyczyny i skutki rewolucji francuskiej?
• Na czym polega podstawowa różnica pomiędzy monarchią i republiką?
• Na co liczyli Polacy tworząc legiony walczące u boku Napoleona?
• Czy idea legionowa przyniosła korzyści dla Polski i Polaków?

PIEŚŃ LEGIONÓW POLSKICH WE WŁOSZECH

Jeszcze Polska nie umarła,
kiedy my żyjemy.
Co nam obca moc wydarła,
szablą odbijemy.

Marsz, marsz, Dąbrowski,
do Polski z ziemi włoski
za Twoim przewodem
złączem się z narodem.

Jak Czarnecki do Poznania
wracał się przez morze
dla ojczyzny ratowania
po szwedzkim rozbiorze.

Marsz, marsz, Dąbrowski,
do Polski z ziemi włoski
za Twoim przewodem
złączem się z narodem.

Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę,
będziem Polakami,
dał nam przykład Bona Parte,
jak zwyciężać mamy.

Marsz, marsz, Dąbrowski,
do Polski z ziemi włoski
za Twoim przewodem
złączem się z narodem.

Niemiec, Moskal nie osiędzie,
gdy jąwszy pałasza,
hasłem wszystkich zgoda będzie
i ojczyzna nasza.

Marsz, marsz, Dąbrowski,
do Polski z ziemi włoski
za Twoim przewodem
złączem się z narodem.

Już tam ojciec do swej Basi
mówi zapłakany:
“słuchaj jeno, pono nasi
biją w tarabany”.

Marsz, marsz, Dąbrowski,
do Polski z ziemi włoski
za Twoim przewodem
złączem się z narodem.

Na to wszystkie jedne głosy:
“Dosyć tej niewoli
mamy racławickie kosy,
Kościuszkę, Bóg pozwoli”.

Marek Misztal