Zajęcia stanowią podsumowanie cyklu lekcji poświęconych pluralizmowi w życiu publicznym: działalności partii politycznych, systemów partyjnych, roli stowarzyszeń, fundacji, związków zawodowych oraz organizacji pracodawców. Podczas ich realizacji uczniowie będą starali się odpowiedzieć na pytania:

• czym jest polityka?
• jakie cechy powinien posiadać dobry polityk?
• jaką postawę wobec nieprawości polityków powinni przyjąć obywatele?

Koniecznym wydaję się także ustosunkowanie się do kwestii wartości, w imię których działamy na forum publicznym – jako obywatele, politycy oraz działacze społeczni.

Lekcja, z założenia ma stać się „zderzeniem” wizji, być może wyidealizowanej, polityka, z obrazem świata polityki, który uczniowie znają m.in. z ekranów telewizyjnych i szpalt gazet. Formuła zajęć oraz metody zaproponowane do realizacji celów określonych w scenariuszu, wymagają aktywnej postawy nauczyciela w ciągu całego toku lekcji. Musi on wystąpić jako organizator pracy w grupach oraz moderator dyskusji. Koniecznie należy zadbać o obecność na zajęciach lokalnych działaczy społecznych, polityków, funkcjonariuszy samorządowych (burmistrz, miejscowy radny gminny lub powiatowy, przedstawiciel lokalnego stowarzyszenia). Zajęcia obejmują dwa 90-minutowe spotkania.

Temat lekcji: Czym jest kultura polityczna?

Etap edukacyjny: III

Cele lekcji

Po zakończonych zajęciach uczeń:

pamięta:

• pojęcia: kultura polityczna, polityk, polityka, kultura polityczna poddańcza, kultura polityczna parafialna, kultura polityczna uczestnicząca, państwo obywatelskie;
• jakie są możliwości wpływania obywatela na życie polityczne;
• cechy dobrego i złego polityka.

rozumie:

• znaczenie wyżej wymienionych pojęć;
• różnice między politykiem dobrym i złym;
• konieczność kształtowania krytycyzmu wobec przykładów braku kultury politycznej;
• zasady prowadzenia dyskusji.

potrafi:

• prezentować i bronić własnego zdania;
• wypowiadać się publicznie;
• w sposób twórczy rozwiązywać problemy;
• wykorzystywać informacje pochodzące z różnych źródeł;
• planować i organizować pracę w grupie.

Pomoce dydaktyczne:

• Definicje pojęcia polityka
• Czym jest kultura polityczna?
• Wyniki sondażu: Co Polacy sądzą o politykach?

Czas trwania:

• 4 godziny lekcyjne.

Formy pracy:

• indywidualna, praca w grupach.

Metody:

• pogadanka, praca z tekstem, metoda „śnieżnej kuli”, mataplan, dyskusja, prezentacja.

Propozycja realizacji tematu:

Wprowadzenie

• Przybliż uczniom cele lekcji oraz podstawowe zasady pracy w grupie. Wyjaśnij, na czym polega praca w oparciu o technikę metaplanu i „śnieżnej kuli”. Przypomnij wspólnie z uczniami pojęcie pluralizmu politycznego; wyjaśnij różnice między: partiami politycznymi, związkami zawodowymi, organizacjami pracodawców, stowarzyszeniami oraz fundacjami. Następnie podziel klasę na grupy.

Rozwinięcie

Część 1 – Ćwiczenie: Stworzenie definicji pojęcia „polityka” (metoda „śnieżnej kuli” – praca w grupach – 30 min.)

• na kartkach papieru uczniowie starają się wypracować wspólną definicję pojęcia „polityka”;
• po 10 min. uczniowie konfrontują wyniki pracy z definicjami zamieszczonymi w materiale pomocniczym nr 1 – ewentualnie uzupełniają definicję;
• prezentacja wyników pracy;
• podsumowanie, dyskusja:
• Jakie cele realizowane są poprzez działalność polityczną?
• Na czym polegają różnice w pojmowaniu istoty działalności politycznej?

Część 2 – Ćwiczenie: Wprowadzenie pojęcia „kultura polityczna” (praca w grupach – 20 min.)

• uczniowie przygotowują wyjaśnienie znaczenia pojęcia „kultura polityczna”;
• po 10 min., tak jak poprzednio, konfrontują wyniki pracy z materiałem pomocniczym nr 2;
• prezentacja wyników pracy, dyskusja.

Część 3 – Podsumowanie (30 min.)

• pod kierunkiem nauczyciela uczniowie sporządzają katalog cech: pożądanych i niepożądanych u polityka oraz cech pożądanych i niepożądanych u dojrzałego społecznie obywatela (materiał pomocniczy nr 3).

Część 4 – Ćwiczenie: Przygotowanie plakatu (praca w grupach – 30 min.)

• na arkuszach papieru uczniowie odpowiadają na trzy pytania: Jacy są politycy?; Jacy powinni być?; Co należy zrobić, żeby byli tacy jacy być powinni? (materiał pomocniczy nr 4)
• wstępna prezentacja prac;
• podsumowanie, dyskusja.

Część 5 – Prezentacja wyników pracy (praca w grupach; indywidualna – 20 min.)

• przedstawiciele grup dokonują prezentacji wyników pracy; obrona stanowiska grupy przedstawionego na plakacie;
• dyskusja na temat różnic i podobieństw przygotowanych prezentacji z udziałem gości z zewnątrz;
• uporządkowanie wszystkich wypowiedzi i ustalenie wspólnej listy środków zaradczych (materiał pomocniczy nr 5).

Część 6 – Ocena stanu polskiej sceny politycznej (praca indywidualna – 15 min.)

• na podstawie materiałów przedstawionych przez kolejne grupy oraz informacji zawartych na tablicy uczniowie dokonują próby oceny polskiej sceny politycznej (można zastosować technikę „za i przeciw”).

Zakończenie

• W kilku zdaniach dokonaj podsumowania pracy wykonanej przez uczniów. Podsumowanie może być próbą odpowiedzi na następujące pytania:
• Dlaczego nikt nie próbuje dokonać sanacji polskiej sceny politycznej?
• W jaki sposób obywatele mogą wpływać na poprawę sytuacji?
• Postawione pytania można zaproponować uczniom jako temat pracy domowej.

Uwagi

• Zwróć szczególną uwagę na aktywny udział w zajęciach gości zaproszonych z zewnątrz (wyrażanie opinii, dyskusja), zwłaszcza w częściach podsumowujących poszczegolne części lekscji.

Materiał pomocniczy nr 1

• Polityka to działalność mająca na celu zdobycie, utrzymanie i wykorzystanie władzy państwowej przez określoną grupę interesów.
• Polityka to celowe oddziaływanie państwa, partii politycznych, związków zawodowych i innych organizacji masowych, zmierzające do polepszenia materialno-bytowych warunków życia społeczeństwa.
• Polityka to działalność władzy państwowej w zakresie spraw społecznych, gospodarczych, kulturalnych, wojskowych i innych, dotycząca spraw wewnętrznych państwa lub jego stosunków z sąsiadami.
• Polityka to działalność publiczna mająca na celu wspólne dobro obywateli, wymagająca od polityków mądrego zarządzania państwem, w oparciu o posiadaną wiedzę i kompetencje.
• Polityka to zręczne i konsekwentne postępowanie jednostki lub grupy zmierzające do osiągnięcia określonego celu.
• Polityka to sztuka sprawowania władzy.
• Polityka – określa się tak działania zmierzające do utrzymania istniejącego porządku społeczno-politycznego, poprzez:
• skuteczne zarządzanie strukturami państwa (według reguł przyjętych w danym systemie politycznym);
• rozwiązywanie pojawiających się konfliktów społecznych;
• usprawnianie działań instytucji państwowych;
• wprowadzanie nowych, bardziej skutecznych mechanizmów i reguł w obrębie struktury państwowej.

Materiał pomocniczy nr 2

Kultura polityczna to zespół norm, postaw, wartości i wzorów zachowań, dotyczących wzajemnych relacji – świata władzy i obywateli. Przyjmuje się, że w społeczeństwie otwartym (obywatelskim) funkcjonują trzy główne postawy wobec polityki: zaściankowa (charakteryzująca się obojętnością wobec wszelkich przejawów aktywności obywatelskiej), podporządkowana (wyczekująca, bezkrytyczna wobec decyzji władz i podporządkowująca się im) i uczestnicząca (aktywna w życiu społeczno-politycznym).

W społeczeństwie obywatelskim najbardziej pożądana jest postawa uczestnicząca – opierająca się na uczciwości osobistej, krytycyzmie, odpowiedzialności za słowa, tolerancji, otwartości na wiedzę i argumenty, wrażliwości społecznej.

Materiał pomocniczy nr 3

Materiał pomocniczy nr 4