Próba wyrażania swojej odrębności w postaci znaku plastycznego zazwyczaj kojarzona jest z miejskim charakterem osady. Znane są jednak także przypadki funkcjonowania znaków terytorialnych wsi górnośląskich. Ich liczne pojawienie się w XIX w. należy zapewne łączyć z rozwojem samorządności wiejskiej.

Podobnie jak herby miast, znaki terytorialne w warstwie symbolicznej nawiązywały do uwarunkowań lokalnych: typowych zajęć mieszkańców osady, historii, środowiska przyrodniczego. W artykule zaprezentowano odciski pieczęci odnalezionych podczas kwerendy archiwów Parafii Trójcy Świętej w Korfantowie. Ich opis obejmuje treść ikonograficzną oraz legendę. Należy zwrócić uwagę, że do 1945 r. na terenie Śląska Opolskiego funkcjonowały gminy jednostkowe, stąd na pieczęciach obok nazw miejscowości widnieje określenie: gemainde – ‘gmina’.

Wieś Friedland

Wieś Friedland jako odrębna jednostka administracyjna istniała do 1867 r., po czym została włączona do miasta o tej samej nazwie. W przeszłości obejmowała gospodarstwa leżące przy obecnej ulicy Opolskiej w Korfantowie. Pieczęć wsi pochodzi z 1 połowy XIX w. (śr. 30 mm). Została odciśnięta na dokumencie z 1862 r. Przedstawia w polu tarczy motyw żniwiarza. W otoku napis: „DORF FRIEDLAND GEMEIN.”. Poniżej zaś: „FALKENBERG KREIS” („Gmina Korfantów. Wieś w powiecie niemodlińskim”).

Majątek Friedrichsfeld

Majątek Friedrichsfeld powstał na początku XIX w. na obrzeżach wsi Kuźnica Ligocka. Stanowił własność właścicieli majątku Friedland. Pieczęć koloni pochodzi z 1 p. XIX w. (śr. 30 mm). Została odbita na dokumencie z 1870 r. W polu tarczy wyżłobiono postać rolnika trzymającego kopaczkę. W otoku napis: „COLONIE FRIDRICHSFELD” („Kolonia Friedrichsfeld”) oraz poniżej: „FALKENBERG KREIS” („Powiat Niemodlin”).

Kuźnica

Pieczęć wsi Kuźnica z 1 polowy XIX w. (śr. 30 mm), odciśnięta na dokumencie z 1866 r. przedstawia stróża wiejskiego, bądź scenę wyprowadzania psa na spacer. W polu otokowym napis: „HAMER FRIEDLAND GEM. S.” oraz poniżej poziomo: „FALKENBERG KREIS” („Pieczęć gminy Kuźnica Korfantowska w powiecie niemodlińskim”).

Ligota

Wieś Ligota (wraz z leżącą opodal Kuźnicą) od XVI w. była lokalnym centrum kuźniczym, którego początki łączy się z działalnością korfantowskiego pastora ewangelickiego Jerzego Fabera. Pieczęć wsi pochodzi z 1 połowy XIX w. (śr. 30 mm). Odciśnięta na dokumencie z 1866 r. W polu tarczy znajduje się budynek kuźni. W otoku napis: „ELLGUTH FRIEDLAND GEM. SIG.”, natomiast poniżej: „FALKENBERG KREIS” („Pieczęć gminy Ligota Korfantowska w powiecie niemodlińskim”).

Piechocice

Pieczęć gminy Piechocice z 1 p. XIX w. (śr. 30 mm), odciśnięta na dokumencie z 1888 r. W polu tarczy przedstawia kobietę trzymającą miecz i wagę. U podstawy kompozycji częściowo zatarta data sprawienia tłoka, z której pozostały trzy pierwsze cyfry: 184. W otoku napis: „PIECHOTZIZ GEMAIN. SIEG.” oraz poniżej poziomo (niewyraźnie): „FALKENBERG CREIS” („Pieczęć gminy Piechocice w powiecie niemodlińskim”).
Druga z pieczęci pochodzi z 1893 r. (śr. 30 mm). W polu tarczy przedstawia znany z poprzedniego opisu motyw kobiety wraz z datą sprawienia tłoka – 1893, a w otoku napis: „GEMEINDE PIECHOTZUTZ” oraz poziomo: „FALKENBERG KREIS” („Gmina Piechocice w powiecie niemodlińskim”).

Przydroże Małe

Pieczęć wsi Przydroże Małe odciśnięta na dokumencie z 1864 r. (śr. 27 mm). Przedstawia ona sylwetkę konia odwróconego w lewo. W polu otokowym napis: „KL. SCHNELLENDORFF G.”, poniżej: „FALCKENBERG CREYS” i niewyraźnie: „1746” (data sprawienia tłoka), co oznacza: „Gmina Przydroże Małe w powiecie niemodlińskim”.

Puszyna

Pieczęć gminy Puszyna z 1 p. XIX w. (śr. 30 mm), odciśnięta na dokumencie z 1842 r. W polu tarczy przedstawia motyw trzech drzew. Brak daty sprawienia tłoka. W otoku napis: „PUSCHINEN GEMAIN. SIEG.” oraz poniżej poziomo: „FALKENBERG CREIS” („Pieczęć gminy Puszyna w powiecie niemodlińskim”).

Rączka

Pieczęć gminy Rączka z 1821 r. Odciśnięta na dokumencie z 1845 r. Owalna (24×26 mm), z wyżłobionym na tłoku motywem ukwieconego serca. W otoku napis: „GEMEINDI RANISCH”, w dolnej części tłoka zaś: „FALKENBERG KREIS 1821” (data sprawienia tłoka), co oznacza: „Gmina Rączka w powiecie niemodlińskim”.

Rynarcice

Pieczęć gminy Rynarcice z 1 p. XIX w. Odciśnięta na dokumencie z 1878 r. Ma kształt owalny (26×24 mm). W polu tarczy, w poziomych rzędach umieszczono napis: „GEMEIN. SIEGEL. ZU RENNERSDORF NEISSER CREIS” („Pieczęć gminy Rynarcice w powiecie nyskim”).

Ulianówka

Pieczęć wsi Ulianówka z początku XIX w. (śr. 24 mm), odciśnięta na dokumencie z 1866 r. W polu tarczy umiejscowiono motyw drzewa. W otoku napis: „JULIENTHALL GEMEINDE SIEGIL.” („Pieczęć gminy Ulianówka”).

Włostowa

Pieczęć wsi Włostowa. Odciśnięta na dokumencie z 1866 r. W polu tarczy (śr. 30 mm) umieszczono motyw ryby unoszącej się nad taflą wody. Było to związane ze znajdującymi się we wsi i okolicy stawami rybnymi. W otoku napis: „FLOSTER GEMEIN. SIEG.”, a poniżej: „FALKENBERG KREIS” („Pieczęć gminy Włostowa w powiecie niemodlińskim”). Motyw ryby związany był z prowadzona we wsi hodowlą ryb.

Wojstrasz

Pieczęć gminy Wojstrasz (obecnie przysiółek wsi Włostowa) z 1 p. XIX w. (śr. 30 mm), odciśnięta na dokumencie z 1888 r. Na odbitce pieczęci widać sylwetkę budynku oraz wspartą o niego siekierę. W polu otokowym napis: „WOSTRASCH GEMAIN. SIG.” („Pieczęć gminy Wojstrasz”), pod spodem: „FALKENBERG KREIS” („Powiat Niemodlin”).

Literatura:

• Misztal M., Dawne pieczęcie obecnej gminy Korfantów, „Nowy Biuletyn Szkolny” nr 7/03.
• tenże, Dzieje Kościoła Trójcy Świętej w Korfantowie, Opole 2000.

Marek Misztal