Kościół Trójcy Świętej w Korfantowie

  Przewodnik prowincjonalny

IMG_0720Kościół Trójcy Świętej stoi na świątynnym wzgórzu, w północnej części Korfantowa. Jest najbardziej charakterystyczną budowlą tego niewielkiego miasteczka na Śląsku Opolskim.

Dokładna data powstania kościoła nie jest znana. Na podstawie wyglądu portalu można przyjąć, że został wzniesiony pod koniec XIII wieku[1]. Pierwsza dokładna informacja dotycząca korfantowskiego kościoła pochodzi z 1335 r. W spisie dziesięcin Galhardusa de Carceribusa występuje on jako ecclesia in Hurtlanth.

Jak na ówczesne czasy rozmieszczenie kościoła było typowym rozwiązaniem. Zbudowany na osi wschód-zachód, na planie prostokąta, murowany, od wschodu zamknięty prezbiterium, od zachodu jednowieżową fasadą z wejściem głównym. Z czasem w kościele i wokół niego pojawiły się grobowce miejscowych ziemian, do dzisiejszych czasów przetrwały jednak tylko nieliczne nagrobki[2]. Przez pierwsze wieki swojego istnienia kościół niewiele się zmienił. Oszczędzały go kolejne pożary[3], nie pogorszył stanu budowli „okres protestancki”[4]. Pierwszą poważną inwestycję zmieniającą wygląd świątyni przeprowadzono w 1751 r., kiedy to przebudowano wieżę kościelną[5]. Do końca XVIII w. wybudowano w kościele także empory, a parafia otrzymała dzwon św. Jana.

Kolejnych kilkadziesiąt lat to okres zastoju inwestycyjnego. Zmieniają to wydarzenia roku 1884. Na posiedzeniu rady parafialnej pod przewodnictwem ks. Fryderyka Grossera, postawiono problem budowy nowego kościoła. Ze względu na rosnącą liczbę parafian było to konieczne. Rozpoczął się tym samym trwający 25 lat okres walki o nową świątynię.

W 1908 r., gdy proboszczem parafii był ks. Walenty Wojciech[6], przyjęto wreszcie do realizacji projekt nowego kościoła, autorstwa radcy budowlanego z Nysy Schalka. Zakładał on pozostawienie barokowej wieży i dobudowanie do niej budynku nawowego[7]. Rozbiórka starego kościoła trwała od 9 marca do 10 kwietnia 1908 r. Prowadzono ją w ten sposób, by zachować najcenniejsze elementy wyposażenia starego kościoła[8]. Już 23 listopada 1909 r. ks. kanonik Józef Klose mógł poświęcić nowy budynek nawowy w stanie surowym. Prace wykończeniowe wnętrza trwały do roku 1911. 11 czerwca tego roku ks. biskup Karol Augustin dokonał konsekracji kościoła. W neobarokowej szacie kościół przetrwał do naszych czasów. W stosunku do projektu Schalka pewnym zmianom w późniejszym czasie, uległo jedynie prezbiterium i niektóre elementy wystroju kościoła.

Do przebudowy prezbiterium, według projektu Hansa Schlichta, doprowadza proboszcz parafii ks. Fryderyk Loch. Dzięki tej inwestycji charakter prezbiterium został dopasowany do stylu budynku nawowego i wieży[9]. Dziesięć lat później, w 1935 r., dla uczczenia 25-lecia konsekracji kościoła ks. Loch zamawia nowe obrazy drogi krzyżowej, autorstwa Nicolausa Haslera z Monachium. Ramy do nich wykonał Hugo Hesse z Wrocławia[10].

Prace nad przebudową prezbiterium były ostatnim akordem czasu wielkich budów na kościelnym wzgórzu. Dzięki staraniom księży: Grossera, Wojciecha i Locha możemy dzisiaj, w niewielkim Korfantowie, podziwiać jedną z piękniejszych budowli sakralnych na Opolszczyźnie. Niewątpliwie obiekt wart jest zobaczenia. Niestety oddalony od głównych szlaków turystycznych gości tylko najbardziej wytrwałych badaczy architektury sakralnej.


[1] Portal wejścia głównego. U podstawy wieży znajduje się granitowy portal wejścia głównego. Jest to najstarsza część kościoła, pochodzi z końca XIII w. O profilu uskokowym, ozdobionym dekoracją z kolumienek, kapiteli i archiwoltą w kształcie łuku ostrego.

[2] Nagrobek Henryka Wacława Nowagka. Henryk Wacław Nowagk, pan feudalny Korfantowa. Zmarł w 1681 r. podczas epidemii dżumy. W 1682 r. w kościele wystawiono zmarłemu reprezentacyjny pomnik nagrobny, z leżącym rycerzem w zbroi, na epitafie przyściennym z aniołami podtrzymującymi płytę.

Płyta nagrobna z 1591 r. W „Katalogu zabytków sztuki na Śląsku” H. Lutscha (Wrocław, 1851) zidentyfikowana jako „płyta nagrobna dwojga dzieci”. W rzeczywistości jest to płyta nagrobna najmłodszej córki Henryka Schuberta – Urszuli. Przedstawia dwie klęczące pod krzyżem postaci, z widniejącym nad nimi wizerunkiem Boga Ojca i aniołów, z inskrypcją: „pozwólcie dzieciom przychodzić do Mnie, nie przeszkadzajcie im. Do takich bowiem należy królestwo Boże” (Aus der Geschichte der kathilischen Pfarkirche in Friedland OS, b.d. i m.w. , s. 3.).

[3] Pożary. 22 marca 1675 r. pożar trawi całość zabudowań parafii (plebanię, dom dla służby, szkołę i hospicjum) z wyjątkiem kościoła. 3 maja 1818 r. jedynie zmiana kierunku wiatru uratowała świątynię.

[4] Reformacja. W 1564 r. pan Korfantowa – Adam Gotsch, doprowadził do przejęcia kościoła parafialnego przez protestantów. „Okres protestancki” w historii Kościoła św. Trójcy trwał 65 lat. W 1629 r. kościół oddano katolikom. Do 1622 r., a więc przez 58 lat, pastorem gminy był Georgius Fabricius, działacz oświatowy i znawca hutnictwa żelaza.

[5] Wieża kościelna. Do połowy XVIII w. wieża kościelna w połowie była murowana, posiadała drewnianą nadstawę z zegarem i trzema dzwonami. W 1751 r. przebudowano górną część wieży nadając jej barokowy charakter.

[6] Ksiądz Walenty Wojciech. Budowniczy nowego budynku nawowego kościoła. Proboszcz Parafii Korfantów w latach 1902-1916. Późniejszy biskup sufragan wrocławski.

[7] Projekt kościoła. Pierwszy projekt przebudowy kościoła pochodził z 1900 r., a jego autorem był miejscowy architekt Kuschel. W 1904 r. projekt przygotowuje Ludwig Schneider z Opola lecz zostaje odrzucony. Radca Schalk był autorem trzech kolejnych wizji przebudowy: 1904, 1907, 1908. Do realizacji przyjęto projekt z 1908 roku. Według niej do barokowej wieży z 1751 r., miał być dobudowany neobarokowy budynek nawowy. Został on zaprojektowany na planie krzyża łacińskiego. Dominującą bryłą nowego kościoła stała się nawa główna (długość 37, 7 m., szerokość 12, 5 m.). Równolegle do niej biegną dwie nawy boczne. Wszystkie je przecina nawa poprzeczna (transept). Kopuła kościoła w najwyższym punkcie sięga 17 metrów. Kościół może pomieścić 2100 osób, z czego 1350 może siedzieć.

[8] Chrzcielnica. Marmurowa chrzcielnica oparta o plan ośmioboku. Odbiega od wystroju neobarokowego świątyni (przełom XVIII i XIX w.).

Rzeźba „Chrystusa ukrzyżowanego”. Rzeźbę wykonano pod koniec XIX w. w Oberammergau (Bawaria). Do kościoła trafiła w latach 20. XX w. jako dar miejscowej rodziny Thielmann.

Świeczniki procesyjne. W zachodnim krańcu naw bocznych możemy obejrzeć świeczniki procesyjne cechów rzemieślniczych: piekarzy, kuśnierzy, masarzy, szewców, stolarzy i krawców. Pochodzą z XVIII i XIX w. (najstarszy z 1778 r.).

[9] Prezbiterium. W 1925 r. rozpoczęto przebudowę tylnej ściany prezbiterium i nastawy ołtarza głównego. Projektodawcą i głównym wykonawcą przedsięwzięcia był Hans Schlicht z Wrocławia. Centralna częścią zespołu figuralnego prezbiterium jest motyw Trójcy świętej w otoczeniu 11 aniołów. Obok (od lewej): „Powrót syna marnotrawnego”, posąg Piusa X, św. Piotr i Paweł oraz św. Bonifacy, dalej „Uzdrowienie Tobiasza”. Powyżej figury dziesięciu apostołów.

[10] Wystrój kościoła. Obok obrazów drogi krzyżowej istotnym elementem dekoracyjnym kościoła są ołtarze boczne i figury przyścienne. Ołtarzy, oprócz głównego, jest 4: (od ściany północnej) Serca Jezusowego, Świętego Józefa, Matki Boskiej Różańcowej i Świętej Teresy, natomiast figur 9: (od ściany północnej) św. Jan Nepomucen, św. Joachim, św. Anna, św. Alojzy, św. Elżbieta z Turyngii, św. Antoni, św. Jadwiga Śląska, św. Roch i św. Józef.

Marek Misztal

Print Friendly, PDF & Email

LEAVE A COMMENT